TY - BOOK AU - Sharma, B. L. TI - Varijya Shikshan CY - Meerut PB - R. Lall Books N1 - (N) विषय सूची 1. वाणिज्य शिक्षा का अर्थ प्रकृति एवं क्षेत्र (Meaning, Nature And Scope of Commerce Education) वाणिज्य शिक्षा का अर्थ वाणिज्य शिक्षा की प्रकृति, वाणिज्य शिक्षा का क्षेत्र, विद्यालय पाठ्यक्रम में वाणिज्य का स्थान, अभ्यास प्रस्न। वाणिज्य शिक्षण के उद्देश्य (Aims of Teaching of Commerce) शिक्षा के उद्देश्यों की आवश्यकता, उद्देश्यों के निर्धारक, शैक्षिक उद्देश्यों के निर्धारण के उपागम, शैक्षिक उद्देश्यों के सीन, उच्चतर माध्यमिक स्तर पर वाणिज्य शिक्षण के उद्देश्य, अभ्यास प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न। 3. वाणिज्य शिक्षण का महत्व (Importance of Teaching of Commerce) वाणिज्य शिक्षा की आवश्यकता अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न, बहुविकल्पीय प्रश्न। 4. वाणिज्य शिक्षण की पाठ्यवयर्या (पाठ्यक्रम) (Curriculum of Teaching of Commerce) पाठ्यचर्या (पाठ्यक्रम) का अर्थ, पाठ्यचर्या तथा पाठ्य-विवरण मे अन्तर, पाठ्यचर्या निर्माण के सिद्धान्त, वाणिज्य के वर्तमान पाठ्यक्रम के दोष, पाठ्यक्रम में नवाचार, अधिगमानुभवों तथा पाठ्यवस्तु का चयन, वाणिज्य को पाठ्यवस्तु के संगठन की विधियों, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न। 5. वाणिज्य शिक्षण की विधियों (पद्धतियों) (Methods of Teaching of Commerce) शिक्षण विधि का अर्थ भाषण पद्धति अथवा व्याख्यान पद्धति, पाठ्यपुस्तक पद्धति, प्रयोगशाला पद्धति, योजना पद्धति, वाणिज्य शिक्षण एवं योजना पद्धति, योजना पद्धति के दोप, वाद-विवाद पद्धति, वाद-विवाद के लिये तैयारी, वाद-विवाद का संचालन, मूल्यांकन, वाद-विवाद पद्धति में सुधार के लिये सुझाव, समस्या समाधान पद्धति, समस्या के प्रकार, समस्या पद्धति के सोपान, शीर्षक, दैनिक पाठ-योजना, समाजोक्त अभिव्यक्ति पद्धति, विश्लेषणात्मक एवं संश्लेषणात्मक पद्धति, निरीक्षित अध्ययन विधि, उदाहरण, अन्वेषण विधि, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न। Uploa pro Techniques of Commerce Traching) प्रशन प्रविधि, कार्य निर्धारण ि परीक्षा प्रविधि नाटकीय अभिनयक उदाहरण प्रविधि, व्याख्या विधि अभ्यास निधि कहानी-कथन प्रविधि, अभ्यास शहर, विस्तृत उत्तरी उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ भरन। 101-119 7. वाणिज्य शिक्षण की सकसपण-सामग्री) (Teaching Aids of Commerce) कृत्य-दृश्य सामग्री, सहायकों के कारषज्य शिक्षण में प्रयुक्त होने वाले उपकरण अभ्यास विस्तृत उत्तरीय मन लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरी प्रश्न, वस्तुनिष्ठ मान। 130-136 8. वाणिज्य की पाठ्य-पुस्तक (Text-Book of Commerce) पाठ्य-पुस्तक का अर्थ पाठ्यपुस्तक का महत्व पाठ्य-पुस्तक की विशेषताएँ संदर्भ पुस्तकों के चयन के लिये आवश्यक बातें अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न। ५. वाणिज्य कक्ष (Commerce Room) 127-130 परिचय, वाणिज्य कक्ष की स्थिति एवं स्वरूप वाणिज्यका मुख कक्ष, टंकण एवं आशुलिपि कक्ष यन्त्र कक्ष, बही-खाता एवं व्यापार पद्धति, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न। 131-134 10. वाणिज्य की प्रयोगालाला (Laboratory of Commerce) प्रयोगशाला का स्वरूप, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न। 135-142 11. वाणिज्य शिक्षक (Commerce Teacher) वाणिज्य शिक्षक के गुण, वाणिज्य शिक्षका का व्यावसायिक विकास, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न। 143-158 12 वाणिज्य में मूल्याकन (Evaluation in Commerce) मूल्यांकन का अर्थ, मूल्यांकन तथा मापन में अन्तर, मूल्यांकन के सिद्धान्त, मूल्यांकन के प्रयोजन, मूल्यांकन के उद्देश्य, मूल्यांकन की आवश्यकता, मूल्यांकन का महत्व, वाणिज्य शिक्षण में परीक्षण, निवन्धात्मक परीक्षण, निबन्धात्मक परीक्षण के गुण, निवन्धात्मक (vii) परीक्षण के दोष, सुधार हेतु सुझाव वस्तुनिष्ठ परीक्षण, वस्तुनिष्ठ परीक्षण के गुण, वस्तुनिष्ठ परीक्षण के दोष वस्तुनिष्ठ परीक्षण की विशेषतायें, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न। 159-164 1.3. वाणिज्य का अन्य विषयों में सह-सम्वन्ध (Correlation of Commerce With Other Subjects) समन्वय अथवा सह-सम्बन्ध का अर्थ अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न। 165-172 14. वाणिज्य शिक्षण एवं निर्देशन (Commerce Teaching And Subject) निर्देशन का अर्थ, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न। 173-178 15. वाणिज्य शिक्षण हेतु पाठ्‌यक्रम सहगामी क्रियायें (Co-curricular Activities For Commerce Teaching) पाठ्यक्रम सहगामी क्रियाओं अर्थ एवं परिभाषा, वाणिज्य-शिक्षण हेतु पाठ्यक्रम सहगामी क्रियायें, अभ्यास प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न। 179-202 16. वाणिज्य शिक्षण के नये आयाम (New Dimensions of Commerce Teaching) सूक्षम शिक्षण, दल शिक्षण का अर्थ, अभिक्रमित अनुदेशन, अभ्यास प्रश्न, विस्तृत उत्तरीय प्रश्न, लघु उत्तरीय प्रश्न, अति लघु उत्तरीय प्रश्न, वस्तुनिष्ठ प्रश्न । ER -